Η επιλογή του κατάλληλου θεραπευτικού προγράμματος είναι κάτι πολύ δύσκολο για τον κάθε ενδιαφερόμενο και συνήθως η απόφαση παίρνεται είτε με βάση τις πρώτες προσωπικές εντυπώσεις για τους φορείς του προγράμματος  π.χ. μου φάνηκε συμπαθής, συνεργάσιμος, ειλικρινής κ.ο.κ. είτε με βάση τις εντυπώσεις/εμπειρίες άλλων.

Όπως πάντα, όμως, ο τελικός κριτής είναι ο χρόνος και αυτό που συναντάει κανείς στην πράξη είναι, οι ενδιαφερόμενοι να αλλάζουν ή να αναζητούν συχνά και άλλες προσεγγίσεις/φορείς, με την προσδοκία ενός καλύτερου αποτελέσματος.

Ενώ κάτι τέτοιο είναι και εύλογο και επιθυμητό, έχει σαν αρνητικό τη μεγάλη σπατάλη χρόνου και χρημάτων, που ειδικά στην περίπτωση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών, το πότε, σε ποια ηλικία θα ξεκινήσει η κατάλληλη παρέμβαση, είναι καθοριστικής σημασίας προγνωστικός παράγοντας.

Όλες οι μέθοδοι θεραπείας μπορούν να διακριθούν σε δύο είδη: Στις παρεμβατικές και τις μη παρεμβατικές. Οι πρώτες, χονδρικά, αφορούν τη φαρμακοθεραπεία και χειρουργική, ενώ οι δεύτερες αφορούν τις μαθησιακού χαρακτήρα παρεμβάσεις π.χ. φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία, συμπεριφορισμός, ειδική αγωγή κ.ο.κ. Οι πρώτες μπορούν να κάνουν πιο ‘δεκτικό’ το άτομο στις δεύτερες, μαθησιακού χαρακτήρα παρεμβάσεις, χωρίς όμως να μπορούν να τις υποκαθιστήσουν στην εγκαστάση μια λειτουργικής συμπεριφοράς (δεν υπάρχει χάπι καλής συμπεριφοράς ή εκμάθησης λόγου).

Ως εκ τούτου,  η αποτελεσματικότητα όλων των μη παρεμβατικού χαρακτήρα θεραπευτικών προσεγγίσεων μπορεί να αξιολογηθεί με βάση το κατά πόσο αυτά τηρούν/συμμορφώνονται στις Αρχές Μάθησης. Οι αρχές αυτές είναι: 1. Η χρονική διάρκεια των ερεθισμάτων. Όσο πιο εκτενές χρονικά είναι ένα πρόγραμμα, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες ανταπόκρισης σε αυτές 2. Η έντασηκαι η συχνότητα των ερεθισμάτων. Εδώ επίσης η αύξηση τις έντασης και της συχνότητας συσχετίζεται θετικά με την αποτελεσματικότητά τους 3. Η χρονική και χωρική εγγύτητα των ερεθισμάτων. Η μαθησιακή /εκπαιδευτική προσέγγιση, όποια και αν είναι η φιλοσοφία της, πρέπει να λαμβάνει υπόψιν της ότι η αποτελεσματικότητά της σχετίζεται ισχυρά με την παροχή ενισχύσεων συνδεδεμένων άμεσα χρονικά και χωρικά με τα εκπαιδευτικής φύσεως ερεθίσματα. 4. Η φύση των ερεθισμάτων. Η φύση των ερεθισμάτων πρέπει να συμβαδίζει με τις ιδιαίτερες δυνατότητες του θεραπευόμενου. Και οι δυνατότητες αυτές διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ακόμα και μέσα στην ίδια την διαγνωστική κατηγορία 5. Το πλαίσιο όπου αυτά λαμβάνουν χώρα-γενίκευση. Όσο το πλαίσιο παρέμβασης προσομοιάζει στο  περιβάλοον που διαμένει ο ενδιαφερόμενος και όσο η παρέμβαση/τα ερεθίσματα και τρόπος που αυτά χορηγούνται εντός και εκτός του θεραπευτικού πλαισίου, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα εγκατάστασης και γενικέυσης αυτών σε όλους τους χώρους δραστηριοποιήσής τους.

Πέρα από τα τεχνικά κομμάτια που αφορούν τo περιεχόμενο των προγραμματων και τις Αρχές Μάθησης που πρέπει να τα διέπουν,  υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σημαντικά στην αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων.  Ένας τέτοιος παράγοντας είναι η σοβαρότητα, ο βαθμός των εμφανιζόμενων δυσκολιώντου θεραπευόμενου. Όσο πιο σοβαρές οι μειονεξίες που εμφανίζει, τόσο το βάρος των παρεμβάσεων πρέπει να μετατοπίζεται από το ίδιο το άτομο στο περιβάλλον του και την κατάλληλη διαμόρφωσή του.  Άλλος ένας σημαντικότατος παράγοντας επιτυχίας οποιασδήποτε θεραπευτικής παρέμβασης είναι η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, καθώς και η εγκαθίδρυση ενός ασφαλούς, μη ματαιωτικού/τιμωρητικού, θεραπευτικού πλαισίου.

Βιβλιογραφία: ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ - ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Εκδόσεις ΦΥΛΛΑΤΟΣ  Δεκέμβριος 2016