Neurotypical - ένα ντοκυμαντέρ για τον αυτισμό

 

Μια απρόσμενα χιουμοριστική, εκ των έσω ματιά στον αυτισμό, είναι το ντοκιμαντέρ

Neurotypical (2010) του Άνταμ Λάρσεν(παγκόσμια πρεμιέρα), το οποίο εξερευνά τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των όρων «φυσιολογικοί» και «αυτιστικοί», από τη σκοπιά των δεύτερων, στους οποίους δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο. Μέσα από την καθημερινότητά τους, ο σκηνοθέτης αμφισβητεί ανοιχτά τα κοινωνικά πρότυπα «κανονικότητας», πράττοντας έτσι το αυτονόητο: να διευρύνει τα – παρεξηγημένα εδώ - σύνορα της έννοιας «άνθρωπος».

πηγή: www.tanea.gr

Δείτε Περισσότερα

Ανεξήγητες συμπεριφορές

Οι συμπεριφορές έχουν κάποιο σκοπό. Προσπαθήστε να καταλάβετε τη λειτουργικότητα της συμπεριφοράς. Τι εξυπηρετεί; Μειώνει το άγχος; Μπλοκάρει κάποιο θόρυβο; Μπορεί το άτομο με αυτισμό να θέλει να εκφράσει κάποια ανάγκη του ή συναίσθημα. Προσπαθήστε να βρείτε την αιτία της συμπεριφοράς.Αρχικά προσπαθήστε να καταλάβετε αν είναι πόνος. Προσπαθήστε με υπομονή να βοηθήσετε το παιδί, χωρίς εντάσεις.

Δείτε Περισσότερα

Αυτισμός - Το Φάσμα Της Διαφορετικής Αντίληψης Των Πραγμάτων

Ας γνωρίσουμε τον αυτισμό

Ιδιαίτερα Ενδιαφέροντα      

          Τα αυτιστικά παιδιά μας, βοηθιούνται να συγκεντρώνονται στα ενδιαφέροντά τους. Τους αρέσει. Μπορεί να έχουν μόνο ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή περισσότερα. Σε άλλα παιδιά τους αρέσει να σκέφτονται αυτά τα ενδιαφέροντα, σε άλλα να διαβάζουν γι’ αυτά, να μιλάνε, να σχεδιάζουν, να γράφουν ή και να κάνουν κάτι μ’ αυτά. Αν και μερικά παιδιά ασχολούνται για πολύ καιρό με αυτά τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τους, ωστόσο, ίσως, τα αλλάζουν μετά από μερικούς μήνες.

Λεπτομέρειες

          Πολλά παιδιά με αυτισμό έχουν καλή μνήμη και επιδίδονται σε λεπτομέρειες, όπως χρώματα, γράμματα, αριθμοί, σχήματα, χρονολογίες και άλλα. Συνήθως τις λεπτομέρειες αυτές δεν τις προσέχουν οι άνθρωποι που δεν είναι στο φάσμα γιατί δεν τις θεωρούν σημαντικές.

Τελειότητα

          Πολλά από τα παιδιά με αυτισμό θέλουν ότι κάνουν να είναι τέλειο. Μερικές φορές αυτό είναι καλό, άλλες φορές όμως δεν είναι τόσο βοηθητικό. Για παράδειγμα κάποιο παιδί θέλει να μην βλέπει λάθη στην εργασία του, να σβήνει συνεχώς, να παραδίδει πρώτος, να είναι τέλεια η εργασία. Ωστόσο, καλό είναι να δώσουμε στο παιδί να καταλάβει με τον τρόπο που αυτό δέχεται και μπορεί, ότι κανείς δεν είναι τέλειος, ότι όλοι κάνουν λάθη, ακόμα και οι πιο έξυπνοι άνθρωποι, ότι μπορεί να διορθώνει τα λάθη του με βοήθεια κάποιου άλλου και ότι καλό είναι να μη θυμώνει αν δεν τελειώσει πρώτος. Ωστόσο, μπορεί να εκφράσει το θυμό του με τρόπους που θα το εκπαιδεύσουμε εμείς, ώστε να μην πληγωθεί, ούτε να πληγώσει τους άλλους.

Ρουτίνες

          Τα παιδιά με ΔΑΦ προτιμούν τις ρουτίνες και την οικειότητα, δηλαδή συνηθίζουν να κάνουν το ίδιο πράγμα με τον ίδιο τρόπο. Οι ρουτίνα, τους βοηθάει να ξέρουν τι να περιμένουν και νιώθουν καλύτερα όταν τα πράγματα είναι οικεία. Για παράδειγμα σε όλα τα παιδιά αρέσουν οι εκπλήξεις, ωστόσο για τα παιδιά που είναι στο φάσμα, πολλές φορές οι εκπλήξεις δεν τους αρέσουν και ίσως αισθανθούν φόβο ή θυμό. Εμείς, καλό είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά, να τους γνωρίσουμε ότι τα πράγματα μερικές φορές αλλάζουν και ότι αυτές τις αλλαγές μερικές φορές δεν τις περιμένουμε.  

         

          Θα κλείσω το συγκεκριμένο άρθρο με ένα αισιόδοξο επίλογο που έχει να κάνει με τους τρόπους μάθησης. Όλοι μαθαίνουν. Όλα τα παιδιά, σε όλο τον κόσμο μαθαίνουν, απλά το κάθε παιδί μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο. Για τα παιδιά στο φάσμα και όχι μόνο γι’ αυτά, ίσως μαθαίνουν καλύτερα όταν ακούς τους ανθρώπους να μιλούν, ή όταν βλέπουν τους ανθρώπους να κάνουν κάτι, ή ακόμα με οπτικοποιημένη μάθηση, όταν βλέπουν φωτογραφίες, όταν διαβάζουν λέξεις ή όταν κάποιος τους διαβάζει, όταν αυτό που χρειάζεται να μάθει το παιδί, έχει σχέση με το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του.

Άλλωστε, ο Αριστοτέλης είπε: <<Δεν υπάρχει τίποτα πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων>>. Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί και αυτή η διαφορετικότητα μας κάνει να μην βαριόμαστε, αλλά μας ωθεί στην δραστηριοποίηση και την καινοτομία.

Ψυχολόγος Καλυβίτη Μαρία

ΒIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Faherty, C. (2014). Αυτισμός Τι σημαίνει για μένα.Αθήνα: Εκδόσεις Ροτόντα.

Μετεκπαιδευτικό Πρόγραμμα στις Διαταραχές ΔΑΦ Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών/Οκτώβριος 2017.

Δείτε Περισσότερα

Διαγνωστικά Κριτήρια DSM/5 στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος και οι εξηγήσεις με απλά λόγια

A.  Επίμονα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση:

                                  1.  Ελλείμματα στην κοινωνική συγκινησιακή αμοιβαιότητα

                                  2.  Ελλείμματα στις μη λεκτικές επικοινωνιακές συμπεριφορές που χρησιμοποιούνται για κοινωνική αλληλεπίδραση

                                  3.  Ελλείμματα στην ανάπτυξη, διατήρηση και κατανόηση των σχέσεων

   Πολλά με παιδιά με αυτισμό ίσως δεν θέλουν να επικοινωνήσουν όταν βλέπουν άλλους ανθρώπους και μπορεί να μην θέλουν να ακούσουν τι λέει κάποιος. Ακόμα μπορεί να μην ξέρουν τι να πουν ή μπορεί να μην ξέρουν πότε να σταματήσουν να μιλούν. Επίσης, μερικά παιδιά προτιμούν τη μοναξιά, να είναι μόνα τους, ή να είναι μαζί με άλλα παιδιά με τα ίδια ενδιαφέροντα.   

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε; Εκπαιδεύουμε:

-Βάζουμε τις σκέψεις μας σε λέξεις

-Τραβώ την προσοχή και λέω τις λέξεις

-ακούω τι λέει ο άλλος

-σκέφτομαι τι λέει ο άλλος

-ξαναγυρνώ στο πρώτο βήμα….ξανά.

«Η επικοινωνία μπορεί να είναι διαφορετική για μένα. Η επικοινωνία μπορεί να μην είναι πάντα εύκολη, αυθόρμητη ή διασκεδαστική για τα παιδιά με αυτισμό».

Β.  Περιορισμένα επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων, δραστηριοτήτων:

                                  1.  Στερεότυπες επαναληπτικές κινήσεις, χρήση των αντικειμένων ή της ομιλίας

                                  2.  Επιμονή στην ομοιότητα, άκαμπτη εμμονή σε συνήθειες ή τελετουργικά πρότυπα σε λεκτική ή μη λεκτική συμπεριφορά

                                  3.  Προσκόλληση σε εξαιρετικά περιορισμένα ενδιαφέροντα παθολογικά ως προς την ένταση ή την εστίαση

                                  4.  Υπερ-υποαντιδραστικότητα σε αισθητηριακά ερεθίσματα, ασυνήθιστο ενδιαφέρον σε αισθητηριακά ερεθίσματα του περιβάλλοντος.

Τα παιδιά με ΔΑΦ προτιμούν τις ρουτίνες και την οικειότητα.

«Οι ρουτίνες με κάνουν να νιώθω καλά γιατί ξέρω τι να περιμένω, Μου αρέσει να ξέρω τι θα συμβεί και πότε θα συμβεί. Συνήθως νιώθω καλύτερα όταν τα πράγματα είναι οικεία»

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε; Εκπαιδεύουμε:

Προετοιμάζουμε τα παιδιά ότι μερικές φορές τα πράγματα αλλάζουν, πρέπει να αλλάζουν, επειδή στη ζωή συμβαίνουν πράγματα που δεν τα περιμένουμε. ΄Ετσι, μερικές φορές γνωρίζω και προλαμβάνω νωρίτερα ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Χρησιμοποιούμε πρόγραμμα.

Τα αυτιστικά παιδιά μας, βοηθιούνται να συγκεντρώνονται στα ενδιαφέροντά τους. Τους αρέσει. Μπορεί να έχουν μόνο ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή περισσότερα. Σε άλλα παιδιά τους αρέσει να σκέφτονται αυτά τα ενδιαφέροντα, σε άλλα να διαβάζουν γι’ αυτά, να μιλάνε, να σχεδιάζουν, να γράφουν ή και να κάνουν κάτι μ’ αυτά.

Πολλά παιδιά που είναι στο φάσμα βιώνουν τις αισθήσεις τους διαφορετικά από τα παιδιά που δεν έχουν αυτισμό. Μερικές φορές νιώθουν ευχαρίστηση, ωστόσο άλλες φορές αυτό που αντιλαμβάνονται τους προκαλεί πόνο ή σύγχυση.

«Μπορεί να δυσκολεύομαι στους δυνατούς ή ξαφνικούς θορύβους, γι αυτό έχε το νου σου» (Ακοή).

«Μπορεί να νιώθω όταν κάτι ακουμπά στο δέρμα μου και ότι αυτό μπορεί να είναι ευχάριστο και μερικές φορές να με ενοχλεί ή να με πονάει, γι αυτό να το θυμάσαι σε παρακαλώ» (Αφή).

«Αν δεν μου αρέσει πως μυρίζει κάτι, μπορεί να δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ σε κάτι άλλο» (Όσφρηση).

«Ίσως να μπερδεύομαι όταν βλέπω πολλά πράγματα μαζί, γι αυτό θα ήθελα να τα βλέπω λίγα λίγα» (Όραση).

«Μπορεί να μην μου αρέσει το χρώμα ή η γεύση της τροφής και τότε μάθε με να δοκιμάσω λίγο» (Γεύση).

«Μπορεί να μην νιώθω πόνο ή πολλά πράγματα να με κάνουν να πονάω πολύ» (Πόνος).

Πολλά παιδιά που είναι στο φάσμα κουνούν το σώμα τους με ιδιαίτερους τρόπους (Κίνηση).

«Μπορεί να χτυπάω τα χέρια μου, να πηδάω πάνω-κάτω, να κουνιέμαι, να γυρνάω γύρω-γύρω».

Τα παιδιά με ΔΑΦ επιδίδονται στις κινήσεις αυτές όταν είναι χαρούμενα ή αγχωμένα ή όταν βαριούνται ή από συνήθεια.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε; Εκπαιδεύουμε:

Βοηθάμε τα παιδιά όσο είναι εφικτό να θυμούνται να κάνουν τις κινήσεις αυτές όταν είναι σ’ ένα δωμάτιο μόνα τους ή όταν γυρίσουν σπίτι. Μπορούμε να τους δώσουμε χρόνο για κούνια αν είναι εφικτό, ή σε μια κουνιστή πολυθρόνα ή τραμπολίνο ή ακόμα να δώσουμε και συγκεκριμένη ώρα για αυτές ή άλλες κινήσεις-ασκήσεις.

«Εξηγούμε στα παιδιά που δεν είναι στο φάσμα και στους ενήλικες και τους εκπαιδεύουμε να «μάθουν» για τον αυτισμό».

Ψυχολόγος Μαρία Καλυβίτη

ΒIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Faherty, C. (2014). Αυτισμός Τι σημαίνει για μένα.Αθήνα: Εκδόσεις Ροτόντα.

Μετεκπαιδευτικό Πρόγραμμα στις Διαταραχές ΔΑΦ Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών/Οκτώβριος 2017.

Δείτε Περισσότερα

Διαχείριση Συμπεριφοράς στα Παιδιά με Αυτισμό

"Ποια είναι η λειτουργία των περισσότερων προβλημάτων συμπεριφοράς;"

Οι δύσκολες συμπεριφορές, όσο ενοχλητικές ή και επικίνδυνες και αν είναι, εξυπηρετούν κάποια λειτουργία για το άτομο που τις εκδηλώνει. Οι βασικές λειτουργίες, τις οποίες μπορεί να εξυπηρετεί μία δύσκολη συμπεριφορά, αφορούν:
α) την επικοινωνία βασικών αναγκών του ατόμου (αίτηση επιθυμητών αντικειμένων ή καταστάσεων ή αποφυγή/άρνηση δυσάρεστων αντικειμένων ή καταστάσεων).
β) την εμμονή στη σταθερότητα και την ομοιογένεια (στερεοτυπικές συμπεριφορές ή εμμονές). Με δεδομένο ότι όλα τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν προβλήματα επικοινωνίας και κοινωνικής αλληλεπίδρασης είναι φυσικό τα περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς να συνδέονται με τη λειτουργία της επικοινωνίας, καθώς το άτομο με αυτισμό βιώνει συχνά σύγχυση και ματαίωση λόγω της αδυναμίας του να επικοινωνήσει τις ανάγκες του, αλλά και να κατανοήσει αυτό που του ζητάνε οι άλλοι να κάνει.
Η δεύτερη λειτουργία είναι περισσότερο ψυχοσυναισθηματικής φύσης καθώς το αυτιστικό άτομο μέσα από συγκεκριμένες στερεοτυπικού τύπου συμπεριφορές προσπαθεί να μειώσει το άγχος και την αγωνία που βιώνει λόγω δυσκολίας στην επεξεργασία των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος, τα οποία το ίδιο αντιλαμβάνεται ως συνεχώς μεταβαλλόμενα και μη οικεία (Frith, 1996).

"Γιατί κάνουν στερεοτυπίες τα παιδιά με αυτισμό;
Πρέπει να τις σταματάμε τις στερεοτυπίες;
Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις εμμονές και τις στερεοτυπίες;"

Οι στερεοτυπίες (απλές επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες) και οι εμμονές (εντατική ενασχόληση με συγκεκριμένες δραστηριότητες κατ'επανάληψη) είναι ίσως ο πιο χαρακτηριστικός τύπος συμπεριφοράς, που τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν. Η διαχείριση των επαναλαμβανόμενων δραστηριοτήτων, είτε αυτές είναι απλές (στερεοτυπίες), είτε είναι σύνθετες (τελετουργίες), θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη λειτουργία, που αυτές οι συμπεριφορές εξυπηρετούν, ή τις βαθύτερες ανάγκες, που μπορεί να εκφράζουν. Συνήθως, οι εμμονές και οι στερεοτυπίες εκφράζουν αυξημένο άγχος και ανάγκη του αυτιστικού ατόμου να διατηρήσει σταθερότητα και ομοιογένεια σε ένα κόσμο που το ίδιο αντιλαμβάνεται ως συνεχώς μεταβαλλόμενο και απρόβλεπτο (Frith, 1996). Από μία άλλη άποψη, οι εμμονές και οι στερεοτυπίες ή τελετουργίες εκφράζουν κάποια γνήσια ενδιαφέροντα του παιδιού, τα οποία θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε, προκειμένου να μειώσουμε τον άκαμπτο τρόπο που το παιδί συμπεριφέρεται, διευρύνοντας τα ενδιαφέροντά του και εμπλουτίζοντας το φάσμα των πιθανών εναλλακτικών συμπεριφορών που θα μπορούσαν να τις αντικαταστήσουν. Αν, για παράδειγμα, σε ένα παιδί με αυτισμό αρέσει να χοροπηδάει πάνω στο κρεβάτι, θα μπορούσαμε να του διδάξουμε να παίζει με το τραμπολίνο, ή, αν σε ένα παιδί αρέσει η στερεοτυπική ρίψη αντικειμένων στο πάτωμα, θα μπορούσαμε να του διδάξουμε να ρίχνει τα αντικείμενα σε κάδους διαφορετικού χρώματος, προκειμένου να μάθει να κατηγοριοποιεί τα αντικείμενα βάσει μεγέθους, χρώματος, κ.ο.κ. Γενικά, σήμερα η τάση είναι να αντιμετωπίζονται οι στερεοτυπίες και οι εμμονές με θετικό τρόπο, στο πλαίσιο της σταδιακής διαμόρφωσης της συμπεριφοράς και όχι να απαγορεύονται, με δεδομένο ότι τα παιδιά με αυτισμό ως ένα βαθμό μόνο μπορούν να ελέγξουν την ανάγκη τους να εκδηλώνουν τέτοιου τύπου συμπεριφορές. Ακόμη και αν καταφέρουμε να εξαλείψουμε μία στερεοτυπικού ή εμμονικού τύπου συμπεριφορά, το πιθανότερο είναι ότι κάποια άλλη ανάλογη θα εμφανισθεί. Ο καλός προγραμματισμός της ζωής του παιδιού και η ενασχόληση του με ευχάριστες δραστηριότητες βοηθά ουσιαστικά στη μείωση του άγχους του και άρα στην μείωση της ανάγκης του να εκδηλώνει στερεοτυπίες. Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις, όταν οι εμμονές είναι τόσο έντονες που κάνουν αδύνατη τη συμβίωση του αυτιστικού ατόμου με την οικογένεια συνίσταται και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, ανάλογης με αυτής που χορηγείται σε διαταραχές ψυχαναγκαστικού τύπου (Cohen, 2004)

"Η τιμωρία είναι καλός τρόπος χειρισμού των συμπεριφορών;"

Η διαχείριση των δύσκολων συμπεριφορών του αυτιστικού παιδιού (επιθετικότητα προς τον εαυτό ή τους άλλους, καταστροφή αντικειμένων, εμμονές), θεωρείται σήμερα ότι θα πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο θετικής υποστήριξης της συμπεριφοράς του παιδιού και όχι μέσα από παραδοσιακές μεθόδους εξάλειψης ή τιμωρίας. Η διαδικασία θετικού σχεδιασμού περιλαμβάνει αξιολόγηση και ανάλυση των προβλημάτων συμπεριφοράς, προκειμένου να σχεδιαστούν συνολικές παρεμβάσεις θετικής υποστήριξης της συμπεριφοράς, τέτοιες που να μπορούν να εφαρμοστούν καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους γονείς. Πιο συγκεκριμένα, η θετική υποστήριξη της συμπεριφοράς αναφέρεται στην κατανόηση της λειτουργίας ή του σκοπού των συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται ως προβληματικές, και στο σχεδιασμό ενός προγράμματος παρέμβασης, που στόχο έχει, αφενός την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, και αφετέρου την ελαχιστοποίηση της ανάγκης του ατόμου να εμφανίζει προβλήματα συμπεριφοράς, κάνοντας αυτές τις συμπεριφορές μη αποτελεσματικές και μη απαραίτητες.

"Πως μπορούμε να διαχειριστούμε προβλήματα στο φαγητό (υπερεπιλεκτικότητα, άρνηση λήψης τροφής);"

Συχνά τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες με αυτισμό παρουσιάζουν διαταραχές στο φαγητό, οι οποίες κυρίως συνδέονται με:
  • Δυσκολία στο να μασήσουν στερεά τροφή με αποτέλεσμα να την καταπίνουν αμάσητη. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι στερεές τροφές θα πρέπει να εισαχθούν σταδιακά στο διαιτολόγιό τους.
  • Υπερεπιλεκτικότητα στο φαγητό, με αποτέλεσμα να τρώνε πολύ συγκεκριμένα φαγητά. Συνήθως προτιμούνε τροφές που δε χρειάζονται ιδιαίτερο μάσημα ή τροφές που έχουν ιδιαίτερη υφή, (π.χ. είναι τραγανές). Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια σταδιακής εισαγωγής καινούριων τροφών στο διαιτολόγιο τους, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Συνήθως οι περιορισμένες δίαιτες είναι μία περαστική φάση που βελτιώνεται με το πέρασμα του χρόνου.
  • Μερικές φορές χάνουν γεύματα (π.χ., τρώνε μία φορά την ημέρα ή αρνούνται να λάβουν τροφή καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας). Σε αυτές τις περιπτώσεις, και εφόσον αποκλειστεί ο παράγοντας ασθένεια ή παρατεταμένη άρνηση λήψης τροφής), δεν υπάρχει λόγος σοβαρής ανησυχίας από τους γονείς, οι οποίοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, όσον αφορά το βαθμό πίεσης, που ασκούν στο παιδί τους, προκειμένου να φάει κάποιο γεύμα, καθώς αυτή μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα (Wing, 2000).

"Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις θυμού;"

Οι κρίσεις θυμού είναι έντονα συναισθηματικά ξεσπάσματα που μπορεί να συνοδεύονται από δυνατές φωνές, δαγκώματα, γρατσουνίσματα ή άλλου τύπου επιθετικότητα προς τους άλλους ή προς τον εαυτό. Η διαχείριση των κρίσεων θυμού θα πρέπει να γίνεται υπό το πρίσμα μιας λειτουργικής ανάλυσης και αξιολόγησης, η οποία θα επιτρέπει στους γονείς να κατανοήσουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές οι συμπεριφορές συμβαίνουν, προκειμένου, έτσι, να κατανοήσουν και το σκοπό που αυτές εξυπηρετούν, καθώς και τους ενεργοποιητικούς παράγοντες που τις προκαλούν και τις διαιωνίζουν. Αν, για παράδειγμα, ένα παιδί εκδηλώνει κρίση θυμού, όταν ζητάει να πάει βόλτα και οι γονείς του δεν του το επιτρέπουν, είναι εμφανές ότι η λειτουργία της κρίσης είναι επικοινωνιακή, ενώ αν οι γονείς, μετά την κρίση θυμού του παιδιού τους, το πάνε βόλτα, διαιωνίζουν με αυτόν τον τρόπο τη συμπεριφορά. Η καλλίτερη αντιμετώπιση μίας κρίσης θυμού είναι η πρόληψή της μετά από αναγνώριση της λειτουργίας ή του σκοπού που εξυπηρετεί. Βελτιώνοντας τις συνθήκες ζωής του παιδιού, εμπλουτίζοντας το πρόγραμμά του με δραστηριότητες που το ευχαριστούν και το χαλαρώνουν, εισάγοντας εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, ώστε το παιδί να μπορεί να δηλώνει με ένα κοινωνικά αποδεκτό τρόπο τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, μειώνονται οι πιθανότητες για εκδήλωση κρίσεων θυμού. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντική η αναγνώριση μιας επικείμενης κρίσης θυμού από τους γονείς, έτσι ώστε να τροποποιήσουν οι ίδιοι τη συμπεριφορά τους ή το περιβάλλον του παιδιού προκειμένου να την αποφύγουν. Πιο συγκεκριμένα συνιστάται τους γονείς να:
  • αποφύγουν να κάνουν οτιδήποτε θα διεγείρει ακόμη περισσότερο το παιδί (φωνές, απειλές, σωματική εγγύτητα, έντονες χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου).
  • μιλάνε με ήρεμο τόνο και να προσπαθούν να βοηθήσουν το παιδί να ηρεμήσει, δείχνοντας του ότι βρίσκονται κοντά του για ό,τι χρειασθεί.
  • να απομακρυνθούν τελείως από το οπτικό του πεδίο, αν αυτό βοηθά το παιδί να ηρεμήσει. Είναι σημαντικό, επίσης, οι γονείς να μην θέτουν στο παιδί απαιτήσεις, όταν αυτό είναι ήδη εκνευρισμένο, προσπαθώντας να του δώσουν τρόπους για να χαλαρώσει (μουσική, μαξιλάρια, μασάζ, χυμό). (Donnellan, et al., 1988; O'Neil, et al., 1997).

"Πώς θα βάλω

...
Δείτε Περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Ποιοτικός χρόνος μπροστά στην οθόνη

Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου έχει συγκεντρώσει διάφορες ηλεκτρονικές ιστοσελίδες οι οποίες εμπεριέχουν εκπαιδευτικό υλικό, διαδραστικά βιβλία, λογισμικό, οπτικοακουστικό υλικό και δραστηριότητες για παιδιά.
Στο kidmedia. gr θα βρείτε εκπαιδευτικό λογισμικό για παιδιά από 2 ετών και άνω καθώς και για παιδιά με ειδικές ανάγκες.

Δείτε Περισσότερα

Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια, αλλά μια αναπτυξιακή διαταραχή

Τα παιδιά με αυτισμό δεν έχουν μόνο δυσκολίες, αλλά και χαρίσματα και εξαιρετικές ικανότητες. Η άγνοια του κόσμου για τη συγκεκριμένη διαταραχή δημιουργεί μύθους! Η σωστή ενημέρωση θα λειτουργήσει ευεργετικά ώστε να δοθεί βάση όχι μόνο στα όσα δεν μπορούν αλλά και στα όσα μπορούν να κάνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.

Πολλοί γονείς παιδιών με αυτισμό θεωρούν ότι το πρόβλημα αυτό αποτελεί ένα είδος ασθένειας, το οποίο κάποια στιγμή και με το πέρασμα των χρόνων θα σταματήσει να υπάρχει. Από την άλλη, οι πιο συνειδητοποιημένοι κατανοούν πως ο αυτισμός αποτελεί μία διαταραχή, συγκαταλέγεται στις αναπτυξιακές διαταραχές του εγχειριδίου DSM-V και ICD-10, η οποία κάνει και θα κάνει εμφανή τα συμπτώματά της καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

Ποια είναι η βασική δυσκολία των παιδιών με αυτισμό;

Θέλοντας να προσδιορίσουμε τη βασική δυσκολία, θα λέγαμε οτι είναι το πρόβλημα στην επικοινωνία. Τα παιδιά με αυτισμό, ήδη από μικρή ηλικία, δυσκολεύονται να συμμετέχουν στο κοινωνικό παιχνίδι, προτιμούν να παίζουν αποτραβηγμένα και απομονωμένα από την παρέα συνομηλίκων, ενώ δεν ανταποκρίνονται πάντα όταν κάποιος τους απευθύνει το λόγο.

Μία εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι πως τα συγκεκριμένα παιδιά δεν μπορούν να διαχειριστούν τα πολλαπλά αισθητηριακά ερεθίσματα που δέχονται από το περιβάλλον τους κι έτσι έχουν την τάση να κλείνονται στον εαυτό τους και να περιορίζονται μόνο στα όσα μπορούν να αντιληφθούν.

Επιπλέον, τα προβλήματα που συνήθως έχουν στο λόγο, η καθυστέρηση στην ανάπτυξή του και η δυσκολία στην κατανόηση συμβολικών εννοιών και μεταφορών, καθώς και η έλλειψη βλεμματικής επαφής, καθιστούν δύσκολη τη συμμετοχή των παιδιών αυτών σε μια συζήτηση και σε έναν αυθόρμητο διάλογο.

Άλλη μια δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό είναι η δυσκολία αναγνώρισης και διαχείρισης των συναισθημάτων. Για παράδειγμα, σε ένα σενάριο όπου ένα παιδί αρχίζει και κλαίει όταν του παίρνουν κάτι δικό του, το παιδί με αυτισμό δεν μπορεί να αντιληφθεί και να συναισθανθεί πως το παιδί της ιστορίας ένιωσε λύπη και πως η λύπη είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα. Αντίστοιχα, στην δική του περίπτωση, το κλάμα και άρα η λύπη που θα βιώσει, δίχως να μπορεί να την αναγνωρίσει, εκδηλώνεται το ίδιο έντονα είτε μιλάμε για κάτι απλό είτε για κάτι πιο σοβαρό.

Επιπλέον, οι ηχολαλίες και οι στερεοτυπικές κινήσεις είναι κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά των παιδιών με αυτισμό. Ηχολαλίες είναι επαναλαμβανόμενες λέξεις ή φράσεις από το παιδί, οι οποίες έχουν ακουστεί σε κάποιο διάλογο.

Η επανάληψη αυτή γίνεται μηχανικά και μαζί με τις στερεοτυπικές κινήσεις (επαναλαμβανόμενες κινήσεις) μπορεί να αποτελέσουν έναν βασικό παράγοντα στιγματισμού του παιδιού με αυτισμό από τις παρέες συνομηλίκων, καθώς είναι συμπτώματα που νωρίς γίνονται αντιληπτά στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, τα απομακρύνουν από το παιδί με αυτισμό, θεωρώντας το ”περίεργο’’ και διαφορετικό.

Προσπάθεια αντιμετώπισης των δυσκολιών

Μολονότι δεν υπάρχει πρόληψη στην περίπτωση του αυτισμού, το βασικό στην αντιμετώπιση των δυσκολιών και εξομάλυνση κάποιων προβλημάτων είναι η άμεση παρέμβαση. Για να καταστεί, όμως, αυτό δυνατό, οι γονείς πρέπει να είναι συνειδητοποιημένοι και να έχουν συμφιλιωθεί με το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το παιδί. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα γονέων που επέλεξαν τη λάθος θεραπεία για το παιδί τους διότι οι ίδιοι δεν ήθελαν να παραδεχτούν πως το πρόβλημα ήταν ο αυτισμός.

Ήδη από τον πρώτο με δεύτερο χρόνο, που θα έχει διαπιστωθεί η παρουσία διαταραχής, οι γονείς οφείλουν να υποστηρίξουν το παιδί με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στο άτομο να μάθει βασικές δεξιότητες, όπως να αυτοεξυπηρετείται, μέχρι την ανάπτυξη ενός επικοινωνιακού κώδικα με τους άλλους. Τα επίπεδα, βέβαια, στα οποία θα φτάσει εξαρτώνται από το δυναμικό του κάθε παιδιού, αφού η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων, εφόσον το επιτρέπουν οι δυνατότητες του παιδιού, σημαντική είναι η συμβολή του συμπεριληπτικού χαρακτήρα εκπαίδευσης του παιδιού με αυτισμό. Με τον όρο αυτό εννοούμε την συνύπαρξη των παιδιών που είναι διαφορετικά στο πλαίσιο της τυπικής τάξης.

Με αυτό τον τρόπο τα συγκεκριμένα παιδιά δε θα αισθάνονται περιθωριοποιημένα, ενώ θα επωφελούνται από την δυναμική της τάξης και τη βοήθεια των υπόλοιπων παιδιών. Βασική προϋπόθεση ώστε να λειτουργήσει αυτό είναι η άριστη συνεργασία της παράλληλης στήριξης, της δασκάλας, του σχολείου και των γονιών.

Τέλος, ας κοιτάξουμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Τα παιδιά με αυτισμό δεν έχουν μόνο δυσκολίες, αλλά και χαρίσματα και εξαιρετικές ικανότητες. Η άγνοια του κόσμου για τη συγκεκριμένη διαταραχή δημιουργεί μύθους! Η σωστή ενημέρωση όχι μόνο των άμεσα ενδιαφερόμενων γονιών, αλλά και των γονιών των υπόλοιπων παιδιών της τάξης και των εκπαιδευτικών, θα λειτουργήσει ευεργετικά ώστε να δοθεί βάση όχι μόνο στα όσα δεν μπορούν αλλά και στα όσα μπορούν να κάνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.

Για παράδειγμα, δεν είναι λίγες οι φορές που διαπιστώνουμε εξαιρετικές μνημονικές ικανότητες των παιδιών αυτών ή άριστη γνώση πάνω σε κάποια ξένη γλώσσα, που ενδεχομένως κάποιο παιδί τυπικής ανάπτυξης να μην έχει. Η σφαιρικότερη αυτή προσέγγιση είναι προτιμότερη, αφού μας βοηθά να γνωρίσουμε καλύτερα αυτά τα παιδιά, να έρθουμε πιο κοντά τους βοηθώντας τα, βάζοντας στην άκρη τις ταμπέλες και τις διαγνώσεις.

Δάφνη Στριγγάρη

Ψυχολόγος, Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια

πηγή: www.psychologynow.gr

Δείτε Περισσότερα

Συμβαίνουν εκπληκτικά πράγματα

Αυτή η εισαγωγή στον αυτισμό στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, στην κατανόηση και την αποδοχή των μελλοντικών γενεών. Προορίζεται να προβληθεί, να συζητηθεί και να κοινοποιηθεί ευρέως από οποιονδήποτε.

Δείτε Περισσότερα

Συμπεριφορές

Επιθετική συμπεριφορά στον αυτισμό: αίτια και αντιμετώπιση

Οι γονείς και φροντιστές των παιδιών και των ενηλίκων με αυτισμό, έρχονται πολλές φορές αντιμέτωποι με προκλητικές και επιθετικές συμπεριφορές. Αυτές καλούνται να τις διαχειριστούν τόσο οι ίδιοι, όσο και τα ίδια τα άτομα με αυτισμό, σε διαφορετικά πλαίσια και συνθήκες.

Δείτε Περισσότερα

Υπάρχει Θεραπεία του Αυτισμού μέσω Βλαστοκυττάρων;

Οι παθολογικές διαδικασίες που οδηγούν στη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις διαδικασίες. Αυτές οι διαταραχές μπορούν θεωρητικά, σύμφωνα με τις υπάρχουσες γνώσεις λειτουργίας του οργανισμού,  να βελτιωθούν μετά από θεραπεία  με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα (Liu 2019).

Πώς μπορούμε να αποδείξουμε ότι αυτές οι θεραπείες τελικά λειτουργούν. Χρειαζόμαστε μια έρευνα στην οποία θα συγκρίνουμε μία ομάδα ασθενών που πήρε τη θεραπεία με μια ομάδα που πήρε εικονικό ανενεργό φάρμακο, δηλαδή placebo. Για να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα θα πρέπει οι δύο ομάδες αυτές να είναι τυχαίες και όχι για παράδειγμα η μία ομάδα να έχει άτομα πιο λειτουργικά η διαφορετικής ηλικίας γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα της μελέτης. Επίσης δε θέλουμε οι ασθενείς και οι συγγενείς τους να γνωρίζουν αν παίρνουν το κανονικό φάρμακο ή το εικονικό φάρμακο γιατί μόνο η αισιοδοξία ότι παίρνουν το κανονικό φάρμακο μπορεί να οδηγήσει σε μεροληψία και αναφορές καλύτερης λειτουργικότητας. Επίσης θέλουμε το υγειονομικό προσωπικό να μη γνωρίζει ποιος πήρε το κανονικό φάρμακο ή το εικονικό φάρμακο γιατί και πάλι η γνώση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μεροληψία για προσωπικούς ή επαγγελματικούς λόγους. Αν όλες αυτές οι προϋποθέσεις εκπληρώνονται η μελέτη λέγεται τυχαιοποιημένη διπλά τυφλή μελέτη και είναι η πιο έγκυρη και αυτή που μπορούμε ευκολότερα να αποδεχτούμε το αποτέλεσμα της ως πραγματικό. Αν υπάρχουν περισσότερες αντίστοιχες μελέτες με παρόμοια αποτελέσματα είμαστε ακόμα πιο βέβαιοι για την επιτυχία μιας θεραπείας.

Όσον αφορά τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα υπάρχει μόνο μία τυχαιοποιημένη διπλά τυφλή μελέτη, αυτή του Chez και συνεργατών του 2018, η οποία μέσω ειδικού σχεδιασμού (crossover) υπέβαλε όλους τους ασθενείς σε θεραπεία και placebo αλλά σε διαφορετικό χρόνο. Στη μελέτη αυτή 29 ασθενείς 2 έως 7 ετών δέχθηκαν μεταμόσχευση δικών τους βλαστοκυττάρων από ομφάλιο λώρο. Η θεραπεία ήταν χωρίς επιπλοκές. Στα πιο χρήσιμα για την καθημερινότητα αποτελέσματα οι ερευνητές έκριναν μέσω της κλίμακας Clinical Global Impression ότι: 16 παιδιά στην ομάδα placebo και 16 στην ομάδα μεταμόσχευσης κρίθηκαν ότι έχουν βελτίωση στην έκφραση. Όσον αφορά τη δεκτικότητα, βελτίωση εμφάνισαν 17 στην ομάδα placebo και 18 στην ομάδα μεταμόσχευσης, ενώ στην κοινωνική λειτουργικότητα 16 εμφάνισαν βελτίωση από την ομάδα placebo και 18 στην ομάδα μεταμόσχευσης. Αντίστροφα ως προς τις ίδιες 3 λειτουργίες (έκφραση, δεκτικότητα και κοινωνική λειτουργικότητα) εμφάνισαν επιδείνωση αντίστοιχα 3, 5 και 2 παιδιά στην ομάδα placebo και 5, 3 και 3 παιδιά στην ομάδα της μεταμόσχευσης. Όσον αφορά πιο ειδικές κλίμακες στην έρευνα αυτή, μόνο η ανάλυση της κοινωνικοποίησης έδειξε κάποια τάση για βελτίωση, χωρίς να καταφέρει να φτάσει σε αυτό που επιστημονικά λέμε στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα (δηλαδή να είναι μικρότερη από 5% πιθανότητα να οφείλεται η διαφορά μεταξύ των ομάδων στην τύχη (Chez 2018).

Εκτός από τη μελέτη του Chez δε βρέθηκε άλλη διπλά τυφλή μελέτη, αλλά δεν βρέθηκε ούτε και  μελέτη με ομάδα ελέγχου, δηλαδή έρευνα που να συγκρίνει την ομάδα της μεταμόσχευσης με ομάδα που να μην έχει λάβει αγωγή.

Αναφορικά οι μελέτες χωρίς ομάδα ελέγχου παρατίθενται με τα αποτελέσματα τους:

  • Ο Bansal et al έδειξε βελτίωση του συνόλου του λειτουργιών σε 10 πάσχοντα παιδιά έως 24 μήνες μετά αυτόλογης μεταμόσχευσης μυελού των οστών (Bansal 2016).
  • Ο Bradstreet et al σε έρευνα με μεταμόσχευση εμβρυικών βλαστοκυττάρων σε 45 παιδιά ηλικίας 3 έως 15 ετών και παρακολούθηση τους έως 1 έτος αναφέρει βελτίωση στους τομείς του λόγου, της κοινωνικότητας, της αισθητηριακής λειτουργίας και της γενικής υγείας (Bradstreet 2014).
  • Σε άλλη έρευνα με 25 παιδιά 2 έως 6 ετών που υποβλήθηκαν σε αυτόλογη μεταμόσχευση εμβρυικών βλαστοκυττάρων αναφέρεται βελτίωση σε αρκετές συμπεριφορικές εκφάνσεις, τη συνολική υγεία, στην έκφραση και στην προσοχή, ιδιαίτερα στους 6 μήνες, ενώ στην τελική αξιολόγηση ένα έτος μετά τη μεταμόσχευση η βελτίωση κατά κύριο λόγο δε διέφερε σημαντικά αυτής του 6μήνου (Dawson 2017). H βελτίωση φάνηκε να είναι πιο ισχυρή σε παιδιά με υψηλότερη μη λεκτική νοημοσύνη (Dawson 2017). Επίσης αυτή η βελτίωση φάνηκε από την ίδια ερευνητική ομάδα να είναι μεγαλύτερη σε παιδιά με καλύτερη συνδεσιμότητα των τμημάτων του εγκεφάλου όπως προσδιορίστηκε από πειραματικές μεθόδους και με ορισμένα χαρακτηριστικά στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (Carpenter 2019).
  • Τέλος στην έρευνα του Riordan et al, 20 παιδιά ηλικίας 6 έως 15 ετών έλαβαν 4 δόσεις ετερόλογων μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων από ομφάλιο λώρο και έγινε εκτίμηση με κλίμακες για τον αυτισμό στους 3 και 12 μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας (ATEC, Autism Treatment Evaluation Checklist; CARS, Childhood Autism Rating Scale). Οχτώ από τα 20 παιδιά εμφάνισαν βελτίωση στις κλίμακες αυτισμού, χωρίς να μπορεί η διαφορά τους με τα άλλα παιδιά να αποδοθεί σε συγκεκριμένο παράγοντα (Riordan 2019).

Σε μια ποσοτική σύνθεση (μετα-ανάλυση) 26 διπλά τυφλών τυχαιοποιημένων μελετών που αφορούσαν χορήγηση φαρμάκων ή διατροφικών συμπληρωμάτων για τον αυτισμό φαίνεται ότι η επίδραση του εικονικού φαρμάκου, το placebo effect δηλαδή, είναι ιδιαίτερα ισχυρό στην περίπτωση της νόσου του αυτισμού (Masi 2015).

Αποτιμώντας επομένως κριτικά τα αποτελέσματα των ερευνών με βλαστοκύτταρα διαπιστώνεται ότι από τις 5 ερευνητικές ομάδες, οι 4 δεν χρησιμοποίησαν ομάδα ελέγχου με εικονικό φάρμακο. Αυτή η παράλειψη καθιστά προβληματική την εκτίμηση του πραγματικού οφέλους της θεραπείας. Στη μία ερευνητική ομάδα που χρησιμοποίησε ομάδα ελέγχου και μάλιστα με χορήγηση εικονικού φαρμάκου χωρίς να το γνωρίζουν οι ασθενείς, συγγενείς και οι επαγγελματίες υγείας, δηλαδή χρησιμοποιώντας τη σωστή μεθοδολογία, δε βρέθηκε ουσιαστικό αποτέλεσμα με τη θεραπεία βλαστοκυττάρων στον αυτισμό (Chez 2018). Επίσης στις υπόλοιπες έρευνες που βρέθηκε θετικό αποτέλεσμα καμία έρευνα δεν παρακολούθησε τους ασθενείς για πάνω από 12 μήνες, οπότε δε γνωρίζουμε για μακροχρόνια αποτελέσματα. Τέλος δε γνωρίζουμε αν κάποιοι ασθενείς με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτισμού μπορεί να έχουν κάποιο όφελος από τη θεραπεία.

Με βάση τις υπάρχουσες μελέτες και το ενδιαφέρον των γονέων για τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα χρειάζεται μία ή περισσότερες διπλά τυφλές τυχαιοποιημένες μελέτες με περισσότερους ασθενείς και με υποαναλύσεις ομάδων ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ώστε είτε να επιβεβαιωθεί η απουσία αποτελέσματος της θεραπείας ή να αναγνωρισθούν συγκεκριμένες ομάδες που ίσως έχουν κάποιο όφελος. Αναμένουμε λοιπόν τις κατάλληλες έρευνες με την αυστηρή μεθοδολογία στο κοντινό μέλλον.

Dr. med Βασίλειος Μπαμπαλής, MD, MSc

Γενικός Οικογενειακός Ιατρός

Master of Science ¨Σακχαρώδης Διαβήτης και Παχυσαρκία¨ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μονάχου

Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Βιβλιογραφία:

1: Liu Q, Chen MX, Sun L, Wallis CU, Zhou JS, Ao LJ, Li Q, Sham PC. Rational use of mesenchymal stem cells in the treatment of autism spectrum disorders. World J Stem Cells. 2019 Feb 26;11(2):55-72. doi: 10.4252/wjsc.v11.i2.55. PMID: 30842805; PMCID: PMC6397804.

2: Bansal H, Verma P, Agrawal A, Leon J, Sundell IB, Koka PS. A Short Study Report on Bone Marrow Aspirate Concentrate Cell Therapy in Ten South Asian Indian Patients with Autism. J Stem Cells. 2016;11(1):25-36. PMID: 28296862.

3: Bradstreet JJ, Sych N, Antonucci N, Klunnik M, Ivankova O, Matyashchuk I, Demchuk M, Siniscalco D. Efficacy of fetal stem cell transplantation in autism spectrum disorders: an open-labeled pilot study. Cell Transplant. 2014;23 Suppl 1:S105-12. doi: 10.3727/096368914X684916. Epub 2014 Oct 9. PMID: 25302490.

4: Dawson G, Sun JM, Davlantis KS, Murias M, Franz L, Troy J, Simmons R, Sabatos-DeVito M, Durham R, Kurtzberg J. Autologous Cord Blood Infusions Are Safe and Feasible in Young Children with Autism Spectrum Disorder: Results of a Single-Center Phase I Open-Label Trial. Stem Cells Transl Med. 2017 May;6(5):1332-1339. doi: 10.1002/sctm.16-0474. Epub 2017 Apr 5. PMID: 28378499; PMCID: PMC5442708.

5: Carpenter KLH, Major S, Tallman C, Chen LW, Franz L, Sun J, Kurtzberg J, Song A, Dawson G. White Matter Tract Changes Associated with Clinical Improvement in an Open-Label Trial Assessing Autologous Umbilical Cord Blood for Treatment of Young Children with Autism. Stem Cells Transl Med. 2019 Feb;8(2):138-147. doi: 10.1002/sctm.18-0251. Epub 2019 Jan 8. PMID: 30620122; PMCID: PMC6344899.

6: Murias M, Major S, Compton S, Buttinger J, Sun JM, Kurtzberg J, Dawson G. Electrophysiological Biomarkers Predict Clinical Improvement in an Open-Label Trial Assessing Efficacy of Autologous Umbilical Cord Blood for Treatment of Autism. Stem Cells Transl Med. 2018 Nov;7(11):783-791. doi: 10.1002/sctm.18-0090. Epub 2018 Aug 1. PMID: 30070044; PMCID:

...
Δείτε Περισσότερα