Τα παιδιά με αυτισμό δεν έχουν μόνο δυσκολίες, αλλά και χαρίσματα και εξαιρετικές ικανότητες. Η άγνοια του κόσμου για τη συγκεκριμένη διαταραχή δημιουργεί μύθους! Η σωστή ενημέρωση θα λειτουργήσει ευεργετικά ώστε να δοθεί βάση όχι μόνο στα όσα δεν μπορούν αλλά και στα όσα μπορούν να κάνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.
Πολλοί γονείς παιδιών με αυτισμό θεωρούν ότι το πρόβλημα αυτό αποτελεί ένα είδος ασθένειας, το οποίο κάποια στιγμή και με το πέρασμα των χρόνων θα σταματήσει να υπάρχει. Από την άλλη, οι πιο συνειδητοποιημένοι κατανοούν πως ο αυτισμός αποτελεί μία διαταραχή, συγκαταλέγεται στις αναπτυξιακές διαταραχές του εγχειριδίου DSM-V και ICD-10, η οποία κάνει και θα κάνει εμφανή τα συμπτώματά της καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.
Ποια είναι η βασική δυσκολία των παιδιών με αυτισμό;
Θέλοντας να προσδιορίσουμε τη βασική δυσκολία, θα λέγαμε οτι είναι το πρόβλημα στην επικοινωνία. Τα παιδιά με αυτισμό, ήδη από μικρή ηλικία, δυσκολεύονται να συμμετέχουν στο κοινωνικό παιχνίδι, προτιμούν να παίζουν αποτραβηγμένα και απομονωμένα από την παρέα συνομηλίκων, ενώ δεν ανταποκρίνονται πάντα όταν κάποιος τους απευθύνει το λόγο.
Μία εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι πως τα συγκεκριμένα παιδιά δεν μπορούν να διαχειριστούν τα πολλαπλά αισθητηριακά ερεθίσματα που δέχονται από το περιβάλλον τους κι έτσι έχουν την τάση να κλείνονται στον εαυτό τους και να περιορίζονται μόνο στα όσα μπορούν να αντιληφθούν.
Επιπλέον, τα προβλήματα που συνήθως έχουν στο λόγο, η καθυστέρηση στην ανάπτυξή του και η δυσκολία στην κατανόηση συμβολικών εννοιών και μεταφορών, καθώς και η έλλειψη βλεμματικής επαφής, καθιστούν δύσκολη τη συμμετοχή των παιδιών αυτών σε μια συζήτηση και σε έναν αυθόρμητο διάλογο.
Άλλη μια δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό είναι η δυσκολία αναγνώρισης και διαχείρισης των συναισθημάτων. Για παράδειγμα, σε ένα σενάριο όπου ένα παιδί αρχίζει και κλαίει όταν του παίρνουν κάτι δικό του, το παιδί με αυτισμό δεν μπορεί να αντιληφθεί και να συναισθανθεί πως το παιδί της ιστορίας ένιωσε λύπη και πως η λύπη είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα. Αντίστοιχα, στην δική του περίπτωση, το κλάμα και άρα η λύπη που θα βιώσει, δίχως να μπορεί να την αναγνωρίσει, εκδηλώνεται το ίδιο έντονα είτε μιλάμε για κάτι απλό είτε για κάτι πιο σοβαρό.
Επιπλέον, οι ηχολαλίες και οι στερεοτυπικές κινήσεις είναι κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά των παιδιών με αυτισμό. Ηχολαλίες είναι επαναλαμβανόμενες λέξεις ή φράσεις από το παιδί, οι οποίες έχουν ακουστεί σε κάποιο διάλογο.
Η επανάληψη αυτή γίνεται μηχανικά και μαζί με τις στερεοτυπικές κινήσεις (επαναλαμβανόμενες κινήσεις) μπορεί να αποτελέσουν έναν βασικό παράγοντα στιγματισμού του παιδιού με αυτισμό από τις παρέες συνομηλίκων, καθώς είναι συμπτώματα που νωρίς γίνονται αντιληπτά στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, τα απομακρύνουν από το παιδί με αυτισμό, θεωρώντας το ”περίεργο’’ και διαφορετικό.
Προσπάθεια αντιμετώπισης των δυσκολιών
Μολονότι δεν υπάρχει πρόληψη στην περίπτωση του αυτισμού, το βασικό στην αντιμετώπιση των δυσκολιών και εξομάλυνση κάποιων προβλημάτων είναι η άμεση παρέμβαση. Για να καταστεί, όμως, αυτό δυνατό, οι γονείς πρέπει να είναι συνειδητοποιημένοι και να έχουν συμφιλιωθεί με το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το παιδί. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα γονέων που επέλεξαν τη λάθος θεραπεία για το παιδί τους διότι οι ίδιοι δεν ήθελαν να παραδεχτούν πως το πρόβλημα ήταν ο αυτισμός.
Ήδη από τον πρώτο με δεύτερο χρόνο, που θα έχει διαπιστωθεί η παρουσία διαταραχής, οι γονείς οφείλουν να υποστηρίξουν το παιδί με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στο άτομο να μάθει βασικές δεξιότητες, όπως να αυτοεξυπηρετείται, μέχρι την ανάπτυξη ενός επικοινωνιακού κώδικα με τους άλλους. Τα επίπεδα, βέβαια, στα οποία θα φτάσει εξαρτώνται από το δυναμικό του κάθε παιδιού, αφού η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.
Κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων, εφόσον το επιτρέπουν οι δυνατότητες του παιδιού, σημαντική είναι η συμβολή του συμπεριληπτικού χαρακτήρα εκπαίδευσης του παιδιού με αυτισμό. Με τον όρο αυτό εννοούμε την συνύπαρξη των παιδιών που είναι διαφορετικά στο πλαίσιο της τυπικής τάξης.
Με αυτό τον τρόπο τα συγκεκριμένα παιδιά δε θα αισθάνονται περιθωριοποιημένα, ενώ θα επωφελούνται από την δυναμική της τάξης και τη βοήθεια των υπόλοιπων παιδιών. Βασική προϋπόθεση ώστε να λειτουργήσει αυτό είναι η άριστη συνεργασία της παράλληλης στήριξης, της δασκάλας, του σχολείου και των γονιών.
Τέλος, ας κοιτάξουμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Τα παιδιά με αυτισμό δεν έχουν μόνο δυσκολίες, αλλά και χαρίσματα και εξαιρετικές ικανότητες. Η άγνοια του κόσμου για τη συγκεκριμένη διαταραχή δημιουργεί μύθους! Η σωστή ενημέρωση όχι μόνο των άμεσα ενδιαφερόμενων γονιών, αλλά και των γονιών των υπόλοιπων παιδιών της τάξης και των εκπαιδευτικών, θα λειτουργήσει ευεργετικά ώστε να δοθεί βάση όχι μόνο στα όσα δεν μπορούν αλλά και στα όσα μπορούν να κάνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.
Για παράδειγμα, δεν είναι λίγες οι φορές που διαπιστώνουμε εξαιρετικές μνημονικές ικανότητες των παιδιών αυτών ή άριστη γνώση πάνω σε κάποια ξένη γλώσσα, που ενδεχομένως κάποιο παιδί τυπικής ανάπτυξης να μην έχει. Η σφαιρικότερη αυτή προσέγγιση είναι προτιμότερη, αφού μας βοηθά να γνωρίσουμε καλύτερα αυτά τα παιδιά, να έρθουμε πιο κοντά τους βοηθώντας τα, βάζοντας στην άκρη τις ταμπέλες και τις διαγνώσεις.
Δάφνη Στριγγάρη
Ψυχολόγος, Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
πηγή: www.psychologynow.gr
